Art. 560. [Uprawnienia kupującego]
§ 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.
§ 2. Jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość rzeczy wolnej od wad, rodzaj i znaczenie stwierdzonej wady, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie narażałby kupującego inny sposób zaspokojenia.
§ 3. Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady.
§ 4. Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.
Niezwłoczność
Niezwłoczność. W orzecznictwie i w doktrynie podjęto próby zdefiniowania pojęcia „niezwłoczności”. W wytycznych SN [uchw. SN(PSIC) z 30.12.1988 r., III CZP 48/88, OSNCP 1989, Nr 3, poz. 36] wyrażenie to zostało dość sztywno określone. Pojęcie „niezwłocznej wymiany” lub „naprawy” SN utożsamił z wymianą lub naprawą „natychmiastową”. Niezwłoczne usunięcie wady wyjaśnione zostało jako naprawa rzeczy w krótkim czasie, zdeterminowanym charakterem wady, jednak nieprzekraczającym dwóch tygodni. Za tak sztywnym ujęciem tego terminu przemawiały w czasie orzekania względy natury praktycznej, pewność obrotu handlowego i interesy nabywców. Obecnie istniejące warunki gospodarcze i społeczne, a zwłaszcza przewaga podaży nad popytem, jak również różnorodność towarów i potrzeb, jakie mają być przez nie zaspokajane (z jednej strony artykuły żywnościowe, potrzebne nabywcy w danym momencie, z drugiej strony skomplikowane technologicznie produkty nabywane raz na kilka lat) przemawiają przeciwko tak jednoznacznej interpretacji pojęcia „niezwłoczności”. Określenie to nie daje się zdefiniować konkretnymi ramami czasowymi. Gotowość sprzedawcy do usunięcia wady trzeba oceniać z uwzględnieniem realnych możliwości jej wykonania, a to oznacza splot różnych przyczyn, nie zawsze zależnych tylko od sprzedawcy. Dlatego właściwym wydaje się zdefiniowanie pojęcia „niezwłoczności” jako „działania bez nieuzasadnionej zwłoki”, rozumianego elastycznie i ocenianego w odniesieniu do każdego indywidualnego przypadku. Zgodnie z obecnym stanowiskiem judykatury niezwłoczna naprawa lub wymiana rzeczy oznacza naprawę rzeczy w krótkim czasie, zdeterminowanym charakterem wady (wyr. SN z 10.1.2002 r., II CKN 564/99, OSP 2002, Nr 11, poz. 144).
Nadmierna niedogodność
Znowelizowany przepis art. 560 § 1 KC, oprócz niezwłoczności, wprowadza jeszcze jeden warunek skutecznego zablokowania przez sprzedawcę realizacji uprawnień prawokształtujących przez kupującego. Wymiana albo naprawa rzeczy nie może być dokonana bez nadmiernych niedogodności dla kupującego. Tego wymogu nie przewidywał omawiany przepis w poprzednim brzmieniu. Wymogi stawiane sprzedawcy uległy zatem zaostrzeniu, aby ochronić kupujących przed taką wymianą lub naprawą, która spowoduje dla nich nadmierne niedogodności. Najczęściej taki przypadek będzie miał miejsce w sytuacji, gdy dostarczenie rzeczy naprawionej lub jej wymiana z uwagi na upływ czasu będą sprzeczne z celem nabycia tej rzeczy przez kupującego. Pojęcie „nadmiernych niedogodności” użyte zostało również w znowelizowanym przepisie art. 561 KC, regulującym uprawnienie kupującego do żądania naprawy albo wymiany rzeczy. Zostało ono przejęte z SprzedKonsumU, która w art. 8 ust. 1 i 4 nakazywała brać pod uwagę nadmierne niedogodności, jakie określony sposób usunięcia wadliwości może powodować dla kupującego. Na tle tego przepisu pojęcie to rozumiane było jako klauzula generalna, która przyznaje pierwszeństwo ogólnemu interesowi nabywcy, którym w konkretnych okolicznościach może być modyfikacja treści umowy poprzez obniżenie ceny, przed interesem sprzedawcy w utrzymaniu stanu powstałego na skutek zawarcia umowy (M. Pecyna, Ustawa o sprzedaży konsumenckiej, s. 159). Na tle brzmienia przepisu art. 560 § 1 KC wniosek ten wydaje się zbyt daleko idący, jednak podobieństwo sformułowań pozwala na wykładnię tego pojęcia w zbliżonym duchu. Przez nadmierne niedogodności rozumieć należy wszelkie utrudnienia, które kupujący może odczuć w związku z proponowanym przez sprzedawcę „załatwieniem” reklamacji. Niedogodności te nie muszą być związane wyłącznie z treścią umowy, ale także z jej celem rozumianym szeroko, tj. uwzględniającym okoliczności, jakie wystąpiły po zawarciu umowy, w tym także ze sferą emocjonalną nabywcy. Są to wszelkie negatywne skutki dla nabywcy, jakie powstaną w wyniku proponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady bądź wymiany rzeczy, przy czym stopień ich negatywnego oddziaływania na szeroko rozumiany interes kupującego (z uwzględnieniem aspektu osobistego) powinien być uznany za znaczny, czyli przeważający nad interesem sprzedawcy (M. Pecyna, Ustawa o sprzedaży konsumenckiej, s. 159).
KC T. II red. Gutowski 2022, wyd. 3
Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626, fragment: Kodeks cywilny. Tom I–III. Komentarz red. prof. dr hab. Maciej Gutowski, 2022
